Zielonogórski Budżet Obywatelski
Zaangażowanie obywateli i ich rola w podejmowaniu decyzji na poziomie lokalnym przez lata było w Polsce zaniedbywane. Zmieniła to idea budżetu obywatelskiego. Dzięki społecznemu nadzorowi wykorzystania środków publicznych i związanej z tym odpowiedzialności publicznej liderów samorządowych, od lat budżety obywatelskie wpisują się w nowe trendy. Następuje wzrost znaczenia roli obywatela w podejmowaniu decyzji, staje się on współuczestnikiem procesu zarządzania sektorem publicznym. Stopniowo, z roku na rok, kształtuje się coraz bardziej świadome społeczeństwo obywatelskie.
W 2013 roku miasto Zielona Góra jako jedno z pierwszych w Polsce wprowadziło budżet obywatelski. Dzięki temu mieszkańcy zyskali możliwość bezpośredniego decydowania o tym, na co ma zostać przeznaczona część środków z miejskiego budżetu. Na przestrzeni lat zmianie ulegała kwota, którą mieszkańcy mogli dysponować, wiek osób uprawnionych do głosowania oraz podział miasta na jednostki pomocnicze i okręgi. W 2019 r. na mocy ustawy o samorządzie gminnym (Dz.U.1990 nr 16, poz. 95), budżet obywatelski został wprowadzony jako obowiązkowy dla miast będących na prawach powiatu.
W kolejnych latach funkcjonowania budżetu obywatelskiego w Zielonej Górze dochodziło do istotnych zmian regulaminu, którego niekorzystne zapisy doprowadziły m.in. do zmniejszenia ilości składanych przez mieszkańców wniosków. W 2021 roku w wyniku decyzji komisji ds. konsultacji społecznych i budżetu obywatelskiego zgłaszane zadania budowlane, wymagające projektowania zostały odrzucone, niejednokrotnie odbierając mieszkańcom jedyną szansę na realizację inwestycji mających istotny wpływ na poprawę jakości życia w mieście. Jednocześnie w roku 2022 miasto ograniczyło wydatki na realizację inwestycji drogowych o ponad 20 mln zł.
W ostatniej edycji zielonogórskiego BO 2022 zgłoszono już tylko 43 wnioski. Niestety po weryfikacji według nowych zapisów regulaminu pod głosowanie poddano zaledwie 30 z nich. Urzędnicy miejscy odrzucili wnioski inwestycyjne nie posiadające gotowego projektu budowlanego argumentując, że nie ma możliwości realizacji tego typu zadań w ciągu jednego roku. Okazało się również, że nie można było zgłaszać samych projektów budowlanych, gdyż nie ma pewności, że w następnym BO zadania te uzbierają odpowiednią liczbę głosów, by mogły być realizowane. Ponadto wnioskodawcy nie byli informowani, że takie projekty nie będę rozpatrywane. Wielu z mieszkańców nie kryło rozżalenia ze względu na zaistniałą sytuację. Poczuli, że odbiera się im tę niewielką możliwość wpływu na rozwój miasta.
Należy tu również wspomnieć, że w wielu miastach Polski (np. Bydgoszczy, Poznaniu, Gorzowie Wlkp., Gdańsku) zapisy regulaminów budżetów obywatelskich opartych o tę samą ustawę o samorządzie gminnym, umożliwiają realizację zadań inwestycyjnych wymagających projektu poprzez wydłużenie czasu na ich realizację. Ponadto wiele miast w tym roku już przeprowadziło nabory wniosków i wyłoniło zadania na kolejną edycję budżetu obywatelskiego, przez co mieszkańcy zyskali dużo więcej czasu na ich realizację i ewentualne procedury odwoławcze. Udaje się im budować m.in. osiedlowe drogi, chodniki i parkingi. Niestety Zielona Góra nie dostała takiej szansy.
Niepokojące są również wypowiedzi urzędników miejskich o możliwości zawieszenie BO w następnym roku. Uważamy, że byłoby to dużym błędem. Budżet jest dla mieszkańców. Radni wraz z Prezydentem decydują o 99,4% wydatków miasta. Dlaczego mieszkańcom chce się odebrać ich i tak niewielki udział (0,6%) w tworzeniu budżetu miasta?
Opisy uchwał w sprawie budżetu obywatelskiego:
Zielona Góra – w zeszłym roku w wyniku NEGATYWNEJ OCENY pracowników UM ZG zakwestionowano możliwość realizacji zadań w okresie jednego roku budżetowego ze względu na brak dokumentacji projektowej (niespełniony wymóg merytoryczny z § 6 pkt 5 uchwały Rady Miasta). Średni czas sporządzenia dokumentacji dla dróg w Urzędzie Miasta Zielona Góra wynosi ok. 1,5 roku, a wraz z realizacją inwestycji – 685 dni. Według regulaminu rozstrzygnięcie Prezydenta Miasta Zielona Góra jest ostateczne!
W wielu miastach Polski uchwały rad miasta dopuszczają wydłużenie realizacji zadania inwestycyjnego:
a) Gorzów Wielkopolski – uchwała nr XXXIII/581/2021 Rady Miasta Gorzowa Wielkopolskiego w sprawie budżetu obywatelskiego w §1 pkt. 1 ust. 7 1) mówi, że w przypadku zadań, których realizacja wymaga przeprowadzenia czynności przygotowawczych, polegających np. na sporządzeniu dokumentacji projektowej lub pozyskania m.in, uzgodnień oraz opinii, dopuszcza się wyłączenie rzeczowe i rozpoczęcie czynności przygotowawczych w roku poprzedzającym;
Kolejny zapis w §1 pkt. 1 ust. 7 1)tej samej uchwały mówi, że w uzasadnionych przypadkach możliwe jest wydłużenie realizacji zadania inwestycyjnego lub remontowego do dnia 30 czerwca następnego roku (…)
https://bip.wrota.lubuskie.pl/umgorzow/system/obj/23426_tresc_AP_nr_III_33_2018.pdf
b) Poznań – załącznik nr 1 do uchwały nr XLIII/754/2021 Rady Miasta Poznania w sprawie budżetu obywatelskiego 2022 w §2 pkt. 15 mówi, że w przypadku projektów, których realizacja wymaga przeprowadzenia czynności przygotowawczych, polegających np. na sporządzeniu dokumentacji projektowej lub pozyskaniu m.in. stosownych pozwoleń, uzgodnień oraz opinii, dopuszcza się na etapie opiniowania wydanie pozytywnej rekomendacji dla projektu, którego realizacja może nastąpić w trakcie kolejnego roku budżetowego.
https://budzet.um.poznan.pl/pbo22/wp-content/uploads/2021/04/zal_1_7542.pdf
c) Bydgoszcz – załącznik do zarządzenia nr 300/2021 Regulamin programu Bydgoski Budżet Obywatelski w §4 pkt. 1 ust.1) mówi, że zgłaszane projekty są możliwe do zrealizowania w trakcie roku budżetowego 2022, a w sytuacji złożonego zakresu prac, mogą być również kontynuowane w kolejnym roku budżetowym;
https://drive.google.com/file/d/1rft48wddCACuTL2p2VI4r2uPpe75UkEA/view
d) Gdańsk – uchwała nr V/29/19 Rady Miasta Gdańska w sprawie budżetu obywatelskiego w §4.1 d) mówi, że można zgłaszać projekty, których realizacja możliwa jest w ciągu jednego roku kalendarzowego, przy czym w uzasadnionych wypadkach, możliwe jest wydłużenie realizacji zadania do dwóch lat, na zasadach określonych ustawa o finansach publicznych.
http://edziennik.gdansk.uw.gov.pl/WDU_G/2019/822/akt.pdf
Uważam że, przy odrobinie dobrej woli i zaangażowania ze strony Urzędu Miasta Zielona Góra analogicznie można by realizować zadania w zakresie budowy dróg i parkingów również w naszym mieście. Obiektywnie nasze zadania również są możliwe do wykonania.
Należy również podkreślić, że w 2020 roku procedura naboru wniosków do Budżetu Obywatelskiego 2021 nie została uruchomiona. W konsekwencji działanie Prezydenta Miasta Zielona Góra było sprzeczne z ustawą o samorządzie gminnym.
Liki do stron miast przytoczonych jako pozytywne przykłady funkcjonowania budżetów obywatelskich:
- Bydgoszcz: https://www.bdgbo.pl/
- Gorzów Wlkp: https://gorzow.konsultacjejst.pl/budzet-obywatelski
- Poznań: https://budzet.um.poznan.pl/
- Gdańsk: https://www.gdansk.pl/budzet-obywatelski
Link do audycji: https://www.wzielonej.pl/hot/budzet-obywatelski-zagrozony-kaliszuk-prawo-pozwala-nam-na-zawieszenie-realizacji-tych-projektow/
Informacje dot. wartości realizowanych zadań
https://bip.zielonagora.pl/system/obj/59179_DOBR_0003.21.2019.OdpowiedzPM.pdf
